GAD - co wiesz o lęku „wolnopłynącym”?

Puśćmy na chwilę wodze wyobraźni:
Spacerujemy spokojnie w lesie, kiedy nagle zza drzewa wyskakuje wąż i kąsa nas w nogę. Trucizna zawarta w jadzie, rozchodzi się po naszym krwiobiegu. G a d wprowadził do naszego ciała toksynę, która sprawia, że od tego momentu odczuwamy nieustanny lęk i cały czas się  czymś zamartwiamy. Ten stan napięcia trwa i nie ustaje, mimo że od ugryzienia minęło już ponad pół roku…

Oczywiście, historia z wężem to abstrakcyjna metafora, ale objawy wymienione wyżej dotyczą realnego schorzenia, z którym zmaga się około 3% populacji osób dorosłych. Szczególnie narażone są kobiety, a także osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji społecznej i/lub ekonomicznej. Jest na tyle podstępna, że często długo nie zdajemy sobie sprawy o jej istnieniu. Przeczytaj ten artykuł, aby dowiedzieć się:

• czym jest lęk uogólniony
• jakie są jego objawy
• kto stawia diagnozę
• jak radzić sobie z silnym lękiem

Głowa pełna zmartwień

Każdemu z nas zdarza się czymś niepokoić – jest to nasza naturalna skłonność. Jednak w przypadku Uogólnionego zaburzenia lękowego martwienie się przybiera postać dyfunkcyjną i stanowi kluczowy objaw choroby. Manifestuje się ciągłym, abstrakcyjnym rozmyślaniem nad różnymi sprawami (mniej lub bardziej prawdopodobnymi). Zmartwienia rozrastają się do rozmiarów, których nie potrafimy kontrolować. Stają się dla nas źródłem bolesnego napięcia, przytłoczenia i niemożności zrelaksowania się.

„Co, jeśli szef wyrzuci mnie z pracy?”

„Co zrobię, jeśli nie uda mi się spłacić kredytu?”

„Co będzie, jeśli partner/ka mnie zostawi?”

„Co, jeśli śmiertelnie zachoruję?”

Oczekiwania i niepokój, że stanie się coś złego towarzyszą nam nawet, jeśli dotychczasowe sprawy układają się pomyślnie i de facto nie stoimy w konfrontacji z jakimś konkretnym problemem/wyzwaniem. Zadręcza nas wizja stałego zagrożenia i co krok dopatrujemy się nadchodzącej katastrofy. Treści naszych rozżarzonych niepokojem myśli mogą tak naprawdę dotyczyć wszystkiego. Najczęściej lęk w GAD wiąże się z takimi sprawami jak:

• obowiązki zawodowe
• choroby lub pogorszenia się stanu zdrowia swojego lub bliskich
• utrata kontroli, popadnięcie w obłęd lub ryzyko omdlenia
• śmierć, wypadki/katastrofy
• problemy finansowe/bankructwa itp.

Często również uskarżamy się na trudności w podejmowaniu decyzji, ponieważ unikamy za wszelką cenę popełnienia błędu. W sferze emocjonalno-behawioralnej ma to wyraz w rozdrażnienia, napięciu, wychuchach złości.

GAD zakłóca wszystkie obszary życia, obniża pewność siebie i poczucie własnej wartości. Do pełniejszego obrazu klinicznego należy także zaliczyć możliwość pojawienia się przykrych doznań somatycznych jak np. odczuwanie przyspieszonego bicia serca, pocenie się, suchość w jamie ustnej, trudności z oddychaniem, poczucie dławienia się, bóle brzucha, nudności czy bezsenność. 

Kiedy możemy zdiagnozować GAD?

Aby rozpoznać Uogólnione zaburzenie lękowe lekarz lub lekarka powinien przeprowadzić z nami wywiad kliniczny i skompletować informacje m.in. o: doświadczanych przez nas objawach, sposobie dotychczasowego funkcjonowania, naszej historii zdrowotnej czy występowaniu zaburzeń psychicznych u członków naszej rodziny. To co jest bardzo istotne to, aby na bazie badań diagnostycznych wykluczyć somatyczne przyczyny lęku (np. chorobę wieńcową serca itp.)

Uogólnione zaburzenie lękowe jest diagnozowane na podstawie określonych kryteriów. 

Diagnoza GAD wg DSM-V

Według kryteriów rozpoznania tego zaburzenia charakterystyczne objawy występują przez większość dni przez ostatnie 6 miesięcy. Są to:

• zamartwienie się związane z różnymi codziennymi sprawami (stan zdrowia, szkoła, praca itp.), obawy przed przyszłymi zdarzeniami,
• trudności w poradzeniu sobie z lękiem i jego kontrolowaniem,
• lęk lub obawy są związane z przynajmniej 3 symptomami:
• niepokój psychoruchowy, nerwowość lub napięcie emocjonalne,
• męczliwość,
• problemy z koncentracją uwagi lub uczucie pustki w głowie,
• drażliwość,
• wzmożone napięcie mięśniowe,
• problemy z zasypianiem, wstawaniem lub niespokojny sen/niewysypianie się,
• mogą to być również przewlekłe bóle brzucha, mdłości, wymioty,
• objawy nie są wywołane użyciem substancji ani nie tłumaczy ich lepiej inna diagnoza.

Jak radzić sobie z tym GAD’em ?

Bez odpowiedniej pomocy choroba przybiera postać chronicznej i ciężkiej. Powoduje cierpienie, znacząco obniża jakość życia i wiąże się z podwyższonym ryzykiem samobójstwa. Remedium na Uogólnione zaburzenie lękowe stanowi przede wszystkim psychoterapia. W kontekście tej choroby rekomendowana jest terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, która według badań wykazuje dużą skuteczność w efektywnym leczeniu zaburzeń lękowych. Jako uzupełnienie często włączą się także farmakoterapię – zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z nasilonymi objawami i/lub współwystępowaniem innych zaburzeń psychicznych np. depresji.

Jak pomóc sobie z  codziennym lękiem? 

Pamiętajmy, jednak że odczuwanie lęku to naturalna część ludzkiego doświadczenia a problem z nim pojawia się, dopiero wówczas gdy przekracza on w naszym życiu optymalny poziom i zaczyna nami sterować, prowadząc niekiedy do zaburzeń np. emocji i nastroju, odżywiania, snu itp. W tym miejscu trzeba też zaznaczyć, że silny i stały lęk jest dogodnym podłożem do uruchomienia się patomechanizmu uzależnienia się.

Aby temu zapobiec specjaliści zalecają, aby korzystać ze wsparcia społecznego. Werbalizowanie i dzielenie się z kimś zaufanym swoimi troskami lub obawami stanowi sprawdzoną strategię profilaktyczną przed rozwijaniem się tych destrukcyjnych postaci lęku w naszym życiu. 

Wsparcie osobistego mentora

Taką bezpieczną przestrzenią do poszukiwania zrozumienia, inspiracji, nadziei, czy wskazówek jak radzić sobie z wewnętrznym niepokojem czy blokującym strachem jest profesjonalny mentoring na Behap.me. To platforma cyfrowa, która łączy i umożliwia regularny kontakt między przeszkolonymi mentorami a osobami, które poszukują wsparcia w różnych wyzwaniach. Taka relacja, może być szczególnie pomocna dla osób, które zmagają się z poczuciem samotności czy niezrozumienia w swoim środowisku. 

Pamiętaj, jesteś ważna/y! Szukaj i korzystaj z różnych źródeł wsparcia i rozwoju, by wzmacniać Twój dobrostan! 

Źródła:

Morrison, J. (2016). DSM 5- bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicysty. Tłum Robert Andruszko. Kraków; Wydawnictwo UJ.

Wells, A. (2010). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Tłum. Robert Andruszko, Kraków: WUJ

Mosiołek,A. (2018). Leczenie zaburzeń lękowych – przewodnik, „Psychiatria po Dyplomie”, nr 5.

*Artykuł sponsorowany